Agnietenklooster of het Sint Agnesconvent in Amsterdam

Het Agnietenklooster of het Sint Agnesconvent was een klooster van de Derde Orde der Franciscanen, dat op 21 januari 1397 werd gesticht. Vanaf 1458 namen zij als Reguliere kanunnikessen de regel van Augustinus aan en sloten zich aan bij het kapittel van Sion. In 1452 werd het Agnietenklooster met nog 13 anderen nagenoeg volledig in de as gelegd. Als sluitstuk van de herbouw werd in 1470 de nieuwe kapel gewijd. Na de verbouwing van 1921 werd de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, in gebruik genomen als universiteitsmuseum. Het museum verhuisde na de verbouwing van 2004-2007 naar de nieuwe afdeling speciale collecties van de universiteitsbibliotheek aan de Oude Turfmarkt.

Atheneum Illustre in Agnietenkapel op de Oudezijds Voorburgwal 231

Atheneum Illustre in de kapel van het Agnietenklooster in Amsterdam

Na de Alteratie werd het klooster in beslag genomen en successievelijk afgebroken om plaats te maken voor woonhuizen. De kapel bleef, als gezegd, staan. Daarin werd in de benedenverdieping een magazijn van de Admiraliteit ondergebracht, dat er zelfs bleef toen in 1632 op de twee verdiepingen daarboven het door Vossius en Barlaeus opgerichtte Atheneum Illustre, voorloper van de Universiteit van Amsterdam, gevestigd werd. Behalve deze "Doorlughtige School" werd ook de Stadsboekerij hierheen verplaatst, een bibliotheek waarin de gezamenlijke geconfisqueerde kloosterbibliotheken ondergebracht waren. In 1862 verhuisde de Universiteit naar de Garnalendoelen aan 't Singel, nu Universiteitsbibliotheek. Tot 1914 zat er in de kapel een lagere school maar in 1918 nam de Universiteit de ruimte weer over. In 1921 werd de kapel uitgebreid gerestaureerd.